گلاب ولو چیست؟

شیر گلوب یکی از انواع شیرآلات با حرکت خطی بوده که در درجه اول برای توقف، شروع و تنظیم جریان طراحی می شوند. دیسک یک شیر گلوب را می توان به طور کامل از مسیر جریان خارج کرد یا می توان مسیر جریان را به طور کامل و به صورت عمود، بست. به بیانی دیگر گلاب ولو ها از انواع شیر های کنترلی بوده که می تواند در سیستم های صنعتی و نیز بسیاری از فعالیت های خاص، جریان را به خوبی هدایت کند و با قابلیت های ویژه خود، در طیف وسیعی از کاربرد ها نظیر نفت، گاز، پتروشیمی، آب و فاضلاب، صنایع غذایی، نیروگاه ها و سایر صنایع به خوبی مورد استفاده قرار گیرند.

نحوه کار گلاب ولو

شیر های گلاب از رایج ترین شیرهای موجود در صنعت بوده که  نام خود را از شکل کروی بدنه  گرفته و می تواند کارآیی مؤثری را در صنعت از خود نشان دهند. شیرهای گلوب دیسکی دارند که می تواند مسیر جریان را به طور کامل باز یا کاملاً ببندد. این کار با حرکت عمودی دیسک با فاصله زیادی از نشیمنگاه انجام شده و فضای حلقوی بین دیسک و حلقه نشیمنگاه به تدریج تغییر می کند تا جریان سیال از شیر عبور کند. هنگامی که سیال از شیر عبور می کند، مسیرش چندین بار تغییر جهت داده و فشار را افزایش می دهد. در بیشتر موارد، شیرهای گلوب به پایه عمودی و جریان سیال که به سمت لوله بالای دیسک هدایت می شوند، نصب شده و به حفظ مهر و موم محکم در هنگام بسته شدن کامل شیر کمک می کند و هنگامی که دریچه گلوب باز است، مایع از فضای بین لبه دیسک و نشیمنگاه جریان می یابد. لازم به ذکر است که شیر های گلوب را می توان به گونه ای تنظیم کرد که دیسک در برابر جریان یا در همان جهت جریان بسته شود که  این مشخصه زمانی ارجحیت دارد که یک توقف سریع الأثر در حین عملیات، مورد نیاز باشد و انرژی جنبشی بتواند سبب باز و بسته شدن شیر شود.

أنواع گلاب ولو ها در صنعت

گلاب ولو ها به منظور کاهش افت فشار در شیر، طراحی های مختلفی را از خود ارائه کرده اند که از جمله مطرح ترین آن ها می توان به شیر کروی y شکل (Y-Body Type Globe Valve)، شیر کروی z شکل (Z-Body Type Globe Valve) و شیر کروی زاویه ای یا شیر بشقابی 90 درجه (Angle Pattern Globe Valve)اشاره داشت. هر کدام از این مدل ها، برای محیط های خاصی به کار رفته و می تواند کارآیی منحصر به فردی را در عملیات و سیستم های صنعتی نیز از خود نشان دهند. در ادامه به توضیح بیشتر هر کدام پرداخته می شود.

• شیر کروی y شکل (Y-Body Type Globe Valve)

شیرهای بدنه Y که به عنوان شیرهای گلوب جریان متقاطع نیز شناخته می شوند، عملکرد خطی را از شیب بین محور درگاه های ورودی و خروجی به دست  آورده و با این طراحی افت فشار بالای ذاتی دریچه های گلوب را کاهش می دهد. قسمت پایینی و بدنه نیز در یک زاویه 45 درجه با جریان سیال قرار دارند تا مسیر مستقیم تری در باز شدن کامل داشته باشند. طرح Y ساختمان کلی سیستم را در یک پوشش نسبتاً مقاوم در برابر فشار نگه می دارد که این طراحی دریچه برای فشارهای بالا و سایر خدمات شدید مناسب است و می تواند پایداری خوبی را از خود نشان دهد.

•  شیر کروی z شکل (Z-Body Type Globe Valve)

طراحی بدنه Z که به عنوان شیر گلوب مستقیم نیز شناخته می شود، ساده ترین بدنه شیر کروی بوده .که معمولاً بیشتر برای مصارف آب استفاده می شود. شیرهای گلوب با بدنه Z دارای یک دیافراگم یا پارتیشن Z شکل در سراسر بدنه کروی هستند که شامل پایه هم بوده و از آنجایی که پایه افقی است، دیسک و بدنه در زوایای قائمه با محور لوله حرکت می کنند و ساقه از درپوشی که به دهانه بزرگی در بالای بدنه شیر متصل است عبور کرده و فرم متقارن ساخت، نصب و تعمیر را ساده می کند.

• شیر کروی زاویه ای یا شیر بشقابی 90 درجه (Angle Pattern Globe Valve)

یک شیر زاویه ای می تواند هم به عنوان یک شیر و هم به عنوان زانویی لوله عمل کند، زیرا دریچه های ورودی و خروجی آن در 90 درجه نسبت به یکدیگر قرار دارند و از آنجا که تنها یک تغییر در جهت سیال وجود دارد، این نوع از مدل شیر گلوب باعث کاهش افت هد می شود.

شیر گلوب زاویه ای بدون استفاده از زانویی و یک جوش لوله اضافی، جهت جریان را 90 درجه می چرخاند. که در پی آن دیسک در برابر جریان باز شده و  می تواند در شرایطی که  جریان نوسان دارد به خوبی عمل کرده و اثر وا رفتگی و سایش را نیز کنترل کنند.

ساختمان اصلی شیر گلاب

ساختمان اصلی و قطعات مهم به کار رفته در ساختار گلاب ولو ها شامل موارد زیر است

۱-محرک و مهره( Handwheel and nut)

محرک ها که به وسیله پایه ثابت می شوند، با ساقه رزوه ای در بالای شیر توسط یک مهره نصب شده و عملکرد شیر را در جهت عقربه های ساعت و یا خلاف آن می تواند تثبیت کند. از انواع مختلف این کنترل کننده ها می توان به اپراتور دنده ای، محرک الکتریکی، محرک پنوماتیکی و یا محرک الکترو هیدرولیک اشاره داشت که بسته به محیط و سیستم عملیاتی، می توانند مورد استفاده واقع شوند.

۲- کلاهک یا درپوش (Bonnet)

درپوش ها به عنوان یک محفظه ضد نشت برای شیر و بدنه عمل کرده که می تواند در أنواع پیچ دار، اتصالی و یا مهره دار عرضه شوند.

۳- دیسک (disk)

یکی از مهمترین اجزای شیر گلوب، پلاگ یا دیسک بوده که عمود بر پایه حرکت و می تواند جریان را مسدود یا آزاد کند. این دیسک به عنوان یک مانع فیزیکی متحرک شناخته می شود که هنگامی که دریچه بسته است، روی پایه نشسته و جریان را مسدود می‌کند و وقتی بالای پایه قرار می‌گیرد، به مواد اجازه می‌دهد تا جریان پیدا کنند.

۴- بدنه(body)

بدنه شیر ساختار اصلی مجموعه بوده که همه چیز را کنار هم نگه می دارد. این بخش شامل تمام قسمت های داخلی شیر است که امکان کنترل ماده ای را که نیاز به تنظیم دارد را فراهم می کند. دهانه بدنه شامل پورت‌هایی (معمولاً دو یا سه پورت) است که به مایع اجازه می‌دهد به داخل یا خارج شیر گلوب نیز جریان یابد.

۵-ساقه (Stem)

میله سوپاپ وظیفه قرارگیری صحیح دیسک را بر عهده داشته و حرکت لازم را به دیسک، دوشاخه یا گوی برای باز یا بسته کردن شیر فراهم می کند. لازم به ذکر است که ساقه جزء مهمی از شیر گلاب است که دیسک را به چرخ دستی یا محرک سوپاپ متصل کرده  تا نیروی محرک را منتقل ساخته و عملکرد شیر را بهبود بخشد.

کاربرد شیر های گلاب

شیرهای گلوب در کاربردهای مختلفی که جریان باید تنظیم شود، مفید هستند. شیرهای گلوب را می توان در طیف گسترده ای از کاربردهای صنعتی نیز استفاده کرد و از آنجایی که شیرهای گلوب مورد استفاده برای کاربردهای بخار، باید به سیستم جوش داده شوند، تعمیر و نگهداری از ورودی بالا، شیرهای گلوب را برای صنعت برق ایده آل می کند. در اینجا چند نمونه از کاربردهای رایج برای شیرهای گلوب آورده شده است:

1. سیستم های آب خنک کننده که جریان باید در آنها تنظیم شود

2. یک سیستم نفت کوره که در آن جریان تنظیم شده و نشتی آن بسیار مهم است.

3. هنگامی که نشتی و ایمنی ملاحظات مهم هستند، از شیر هایی با نقطه بالا و تخلیه با نقطه پایین استفاده کنید.

4-سیستم های آب، تغذیه، خوراک شیمیایی، استخراج هوای کندانسور و تخلیه استخراج

دریچه ها و زهکش های بویلر و همچنین دریچه های بخار اصلی و زهکشی و تخلیه بخاری

6. آب بندی و تخلیه برای توربین ها

7 . و….

به طور کل یک شیر گلاب شامل یک روزنه دایره‌ای است که معمولاً محور آن با محور لوله، زاویه‌ای قائم ساخته و سیستم را توسط  یک پیستون یا انسداد دیسک، به خوبی آب‌بندی می‌کند. همچنین شیرهای گلوب در صنعت نفت و گاز برای تنظیم یا دریچه گاز استفاده شده ودر انواع مختلفی نظیر شیرهای گلوب سوزنی، الگوی مستقیم و الگوی Y می تواند طراحی و عرضه شود. یکی از تمایزهای مهم بین شیر دروازه و شیر گلوب این است که یک شیر دروازه می تواند در چندین جهت نصب شود، در حالی که یک گلوب فقط در یک جهت قابل نصب بوده و می تواند جریان را تنظیم کند.